ZOO Planckendael en zijn conservatiestichting, de Antwerp Zoo Foundation, slaan de handen in elkaar met het Institut Congolais pour la Conservation de la Nature (ICCN) om een cruciaal bonoboleefgebied van 3.600 km² te beheren. De samenwerking loopt minstens vijftien jaar en moet zowel de bonobo’s als de lokale gemeenschappen ten goede komen.
Lomako: 3600 km² cruciaal bonoboleefgebied
In het hart van het Congolese regenwoud ligt het Lomako Yokokala-reservaat, een gebied van ruim 3.600 vierkante kilometer waar naar schatting 4.000 bonobo’s leven. Deze ernstig bedreigde mensapen komen enkel in Congo voor. ZOO Planckendael en zijn conservatiestichting, de Antwerp Zoo Foundation, tekenden een overeenkomst met het ICCN – het Congolese Instituut voor Natuurbehoud – om dit waardevolle gebied de komende vijftien jaar mee te beheren en te beschermen.
Die langdurige samenwerking is uitzonderlijk in Centraal-Afrika, waar natuurprojecten vaak afhankelijk zijn van kortetermijnfinanciering. “We nemen geen rol op als externe geldschieter, maar als volwaardige co-beheerder van het reservaat met een team ter plaatse,” zegt Jef Dupain, directeur van de Antwerp Zoo Foundation in Kinshasa. “Beschermen betekent voor ons: samen verantwoordelijkheid nemen, ook op het terrein.”
De Antwerp Zoo Foundation zal samen met het ICCN rangers inzetten om stroperij, illegale houtkap en andere bedreigingen tegen te gaan. Het beheersakkoord krijgt internationale ondersteuning van o.a. de Arcus Foundation en lokale steun uit eigen land van o.a. Provincie Antwerpen.
Rangers, wetenschap en... bonobokredieten
Maar de kern van het project gaat verder: het combineert natuurbescherming, wetenschappelijk onderzoek en een lokaal draagvlak. Zo loopt in het dorp Lisoko al drie jaar een proefproject rond ‘bonobokredieten’. De lokale gemeenschap deelt er hun leefgebied met de dieren. Als er niet gejaagd wordt op bonobo’s of andere bedreigde diersoorten, en het tropisch regenwoud op hun grondgebied beschermd blijft, ontvangt de lokale gemeenschap een financiële bijdrage via bonobokredieten. De gemeenschap beslist zélf hoe het geld besteed wordt: bijvoorbeeld aan het bouwen van scholen, het aanleggen van wegen of het toekennen van studiebeurzen...
We willen tonen dat de biodiversiteit niet alleen beschermd moet worden, maar ook iets moet opleveren voor de mensen die er mee voor zorgen”, zegt Dupain. “Bonobokredieten zijn daar een voorbeeld van: wie beschermt, mag daar ook beter van worden”, zegt Dupain.
Tijdens een recente workshop van ICCN in Kinshasa werd het proefproject in Lisoko officieel voorgesteld aan president Félix Tshisekedi, lokale overheden en natuurbeschermingsorganisaties. De Congolese president stelde daarop de formele vraag om het project uit te breiden naar andere dorpen, als deel van een grotere ecologische corridor die verschillende natuurgebieden met elkaar verbindt in het Congolese regenwoud.
Het proefproject in Lisoko is een eerste stap. Het systeem van bonobokredieten wordt de komende jaren verder ontwikkeld, met wetenschappelijke onderbouwing, lokale inbedding en transparantie als kernwaarden.
Van ZOO Planckendael naar het Congolese regenwoud
De betrokkenheid van ZOO Planckendael bij de bescherming van bonobo’s is niet nieuw. Het dierenpark is internationaal stamboekhouder voor de soort en voert al sinds 1994 wetenschappelijk veldonderzoek uit in Congo zelf. Maar met deze beheersovereenkomst breidt het engagement van het park in Mechelen zich nog meer uit naar het leefgebied van de dieren in hun habitat.
“Het beschermen van dieren is niet alleen zorgen dat populaties in dierentuinen overleven, maar het is ook zorgen dat de dieren het in hun natuurlijke omgeving, op de plaats waar ze van nature voorkomen, goed doen. En daar kunnen wij als ZOO Planckendael aan bijdragen door hun natuurlijk leefgebied te beschermen.” zegt Dries Herpoelaert, algemeen directeur van ZOO Planckendael en de Antwerp Zoo Foundation.